Cuốn sách “Ác Mộng Đại Khủng Hoảng 1929” của nhà kinh tế học người Mỹ John Kenneth Galbraith là một tác phẩm đánh giá và phân tích kỹ lưỡng về nguyên nhân và diễn biến của cuộc Đại Khủng Hoảng kinh tế toàn cầu bắt đầu từ năm 1929 tại Hoa Kỳ. Cuốn sách được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1954 và trở thành một trong những tác phẩm kinh điển về chủ đề này.
Trong lời mở đầu, tác giả Galbraith nhận định cuộc Đại Khủng Hoảng 1929 là một trong những biến cố lịch sử kinh tế lớn nhất thế kỷ 20, có tác động sâu rộng và lâu dài tới hệ thống kinh tế thị trường tư bản chủ nghĩa. Để hiểu được bản chất và nguyên nhân của cuộc khủng hoảng, cần phải nghiên cứu kỹ lưỡng về tình hình kinh tế xã hội Mỹ và thế giới trước năm 1929. Theo đó, Galbraith đã phân tích chi tiết từng giai đoạn của cuộc khủng hoảng từ nguyên nhân phát sinh cho đến tác động lâu dài của nó.
Trong các chương đầu, Galbraith trình bày về bối cảnh kinh tế thế giới và Mỹ trước năm 1929. Theo đó, sau Thế chiến thứ nhất, kinh tế Mỹ phát triển mạnh mẽ nhờ các đầu tư vào lĩnh vực công nghiệp nặng, xây dựng cơ sở hạ tầng. Tuy nhiên, sự phát triển thiếu cân đối giữa các ngành công nghiệp đã dẫn đến tình trạng sản xuất thừa và suy thoái kinh tế vào năm 1920-1921. Đến năm 1924-1929, nền kinh tế Mỹ bước vào giai đoạn bong bóng tài chính khi thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh mẽ và bất động sản tăng giá chóng mặt.
Galbraith cho rằng đây là nguyên nhân trực tiếp dẫn tới cuộc khủng hoảng 1929. Theo đó, sự bùng nổ bất thường của thị trường chứng khoán và bất động sản đã kích thích tâm lý thực dụng và tâm lý đám đông trong công chúng. Ngày càng có nhiều người tham gia đầu tư chứng khoán với mục đích chủ yếu là đầu cơ lướt sóng để kiếm lợi nhuận nhanh chóng. Điều này đã dẫn đến tình trạng bong bóng giá cả và sự mất cân đối nghiêm trọng giữa giá trị thực và giá trị danh nghĩa của các cổ phiếu trên thị trường.
Bên cạnh đó, Galbraith cũng chỉ ra rằng, trong giai đoạn này các ngân hàng thương mại Mỹ đã tham gia tích cực vào việc phát hành cổ phiếu và cho vay tiền để đầu tư chứng khoán, tạo điều kiện thuận lợi cho bong bóng tài chính hình thành. Tuy nhiên, các ngân hàng này lại không có cơ chế kiểm soát rủi ro hiệu quả, dẫn đến tình trạng quản lý nợ xấu kém và khả năng thanh khoản yếu kém. Điều này đã tạo ra sự mất ổn định nghiêm trọng cho toàn bộ hệ thống tài chính.
Sau khi phân tích kỹ lưỡng nguyên nhân sâu xa, Galbraith tiếp tục mô tả diễn biến cụ thể của cuộc khủng hoảng bắt đầu từ tháng 10/1929. Theo đó, từ giữa tháng 10, giá cổ phiếu trên thị trường chứng khoán New York liên tục lao dốc mạnh, mỗi ngày mất đi từ 10-15% giá trị. Đến ngày 24/10/1929, thị trường chứng khoán Mỹ chứng kiến một cơn bão bán tháo cổ phiếu khiến thị trường khủng hoảng sâu
Mời các bạn đón đọc Ác Mộng Đại Khủng Hoảng 1929 của tác giả John Kenneth Galbraith.
