Cuốn sách “Chùa Việt Vài Nét Cơ Bản” của tác giả Trần Lâm Biền là một tác phẩm nghiên cứu khá sâu sắc về lịch sử phát triển của Phật giáo Việt Nam. Trong cuốn sách, tác giả đã dành nhiều trang giấy để tìm hiểu và giới thiệu về các di tích Phật giáo quan trọng ở Việt Nam, từ những ngôi chùa cổ xưa nhất cho đến những ngôi chùa mang đậm dấu ấn văn hóa địa phương. Bên cạnh đó, cuốn sách cũng phân tích sâu về các yếu tố ảnh hưởng đến sự hình thành và phát triển của kiến trúc chùa Việt.
Theo tác giả Trần Lâm Biền, Phật giáo đã du nhập vào Việt Nam từ rất sớm, có thể từ thế kỷ thứ 2 TCN. Tuy nhiên, cho đến thế kỷ thứ 9, Phật giáo mới bắt đầu phát triển mạnh mẽ dưới thời nhà Đường. Các vị vua nhà Đinh, nhà Tiền Lê đã cho xây dựng nhiều ngôi chùa lớn ở kinh đô Hoa Lư, Đại La như chùa Bối Khê, chùa Kỳ Vân… Trong thời kỳ này, kiến trúc chùa mang nhiều nét của kiến trúc Trung Hoa, với hình thức chữ “nhất” hoặc chữ “nhị” cổ điển.
Đến thế kỷ thứ 15, dưới thời nhà Hậu Lê, kiến trúc chùa bắt đầu mang dấu ấn riêng của người Việt hơn. Nhiều ngôi chùa được xây dựng theo hình thức chữ “tam” như chùa Một Ngọn, chùa Trấn Quốc… Đặc biệt, các ngôi chùa thời Lê sơ thường được xây dựng trên khuôn viên rộng lớn, với nhiều hành lang, gác chuông cao vút. Kiến trúc chùa bắt đầu hướng đến sự uy nghi, trang nghiêm.
Bước sang thế kỷ thứ 17, dưới thời nhà Nguyễn, kiến trúc chùa tiếp tục phát triển mạnh mẽ và độc đáo hơn. Nhiều ngôi chùa được xây dựng theo lối kiến trúc “chữ tam, chữ nhị kép” như chùa Hang (Hà Nội), chùa Phổ Minh (Nam Định)… Đặc biệt, dưới thời vua Minh Mạng, nhiều ngôi chùa mang đậm dấu ấn nghệ thuật điêu khắc gỗ như chùa Một Cột, chùa Trấn Quốc (Huế). Những ngôi chùa này không chỉ là nơi thờ Phật mà còn trở thành biểu tượng văn hóa, nghệ thuật của dân tộc.
Bên cạnh việc phân tích chi tiết về kiến trúc các ngôi chùa, tác giả Trần Lâm Biền còn dành nhiều trang sách để giới thiệu về các lễ hội, phong tục tập quán gắn liền với đời sống tâm linh tại các ngôi chùa. Điển hình như lễ hội chùa Hương (Hà Nội), lễ hội chùa Trấn Quốc (Huế)… Những lễ hội này không chỉ thể hiện đức tin tôn giáo mà còn góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Ngoài ra, cuốn sách cũng dành nhiều trang giới thiệu về các di tích, cổ vật quý giá được lưu giữ tại nhiều ngôi chùa như bia ký, tượng Phật bằng gỗ, đồng…Đây đều là những di sản văn hóa giá trị, ghi lại nhiều dấu ấn lịch sử quan trọng của Phật giáo Việt Nam.
Nhìn chung, cuốn sách “Chùa Việt Vài Nét Cơ Bản” của tác giả Trần Lâm Biền đã khảo sát một cách toàn diện, sâu sắc về quá trình hình thành và phát triển của kiến trúc chùa Việt, từ thời kỳ đầu du nhập Phật giáo cho đến những năm cuối thế kỷ 20. Bằng những phân tích khoa học, cuốn sách đã giúp độc giả hiểu thêm về quá trình đổi mới, phát triển của kiến trúc chùa theo từng giai đoạn lịch sử, mang dấu ấn riêng của văn hóa Việt Nam. Đây quả là một công trình nghiên cứu có giá trị trong việc khảo sát và quảng bá văn hóa Phật giáo nước nhà.
Mời các bạn đón đọc Chùa Việt Vài Nét Cơ Bản của tác giả Trần Lâm Biền.
