Cơ Sở Văn Hóa Việt Nam – Hiệu chỉnh lần thứ 2
Từ những nỗ lực công phu của tập thể giáo sư từ hơn 30 trường đại học, và với sự mời xây dựng từ Bộ Giáo dục và Đào tạo, Bộ chương trình Đại học đại cương đã được ra đời nhằm nâng cao chất lượng giáo dục ở Việt Nam.
Cuốn sách này không chỉ là một cẩm nang về văn hóa cần thiết cho sinh viên, mà còn là một bước tiến quan trọng trong việc nâng cao kiến thức văn hóa đại học của đất nước lên tầm cao mới.
Cá nhân tôi tin rằng, việc cập nhật, bổ sung và phát triển kiến thức từ cuốn sách Cơ Sở Văn Hóa Việt Nam sẽ mang lại nhiều giá trị thiết thực cho người đọc. Chúng ta hãy cùng khám phá và học hỏi từ những trang sách ấn tượng này!Phần sách mà tôi đang giữ trong tay đã được hoàn thiện dựa trên bản in tháng 2 năm 1997. Những đề cập gây tranh cãi (như sự chống đối giữa hai loại hình văn hóa, lý giải về nguồn gốc âm dương, ngũ hành…) cũng như các phần chi tiết đã được loại bỏ hoặc chuyển vào các chú thích, phù hợp cho việc đọc thêm. Giáo trình này đã được biên soạn theo chương trình của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành năm 1995. Hệ thống văn hóa Việt Nam được xem xét một cách cẩn thận theo bốn phần, với sự tập trung vào tính lịch sử của mỗi phần. Tiến trình văn hoá Việt Nam không chỉ được mô tả trong chương I, mà còn lan tỏa khắp cuốn sách: Bắt đầu từ điều kiện vật chất về văn hoá Việt Nam (chương I), chúng ta ý thức được văn hoá và cơ sở tổ chức đời sống cộng đồng (chương II-IV), với sự ảnh hưởng này lan tỏa trở lại đời sống vật chất (chương V: ăn – mặc – ở – đi lại) và cách hành xử và giao lưu với xã hội (chương VI). Từ quá khứ (văn hoá bản địa và giao lưu với khu vực), chúng ta dần chuyển đến hiện tại (giao lưu với phương Tây), kết thúc bằng việc xem xét cuộc “đối mặt” giữa văn hoá truyền thống với nền kinh tế thị trường và sự thâm nhập của văn minh phương Tây hiện đại.
Thông tin bổ sung được đặt ở kiểu chữ riêng, nhỏ hơn; để hiểu nội dung chính, có thể bỏ qua các phần này. Để mở rộng kiến thức, ngoài các thông tin bổ sung, cuối sách còn có danh mục tài liệu đọc thêm. Cuốn sách này cũng cung cấp các câu hỏi cho từng chương và một số câu hỏi chung, đòi hỏi sự tổng hợp kiến thức và suy luận. Đây chỉ là gợi ý, giáo viên có thể sửa đổi hoặc bổ sung thêm.
Trước khi xuất bản, sách đã được nhiều nhà chuyên môn đọc và đưa ra ý kiến. Tôi rất biết ơn sự giúp đỡ của họ để giáo trình hoàn thiện hơn. Hy vọng các độc giả và sinh viên tiếp tục đóng góp ý kiến, nhận xét để cuốn sách ngày càng hoàn thiện. Chúc các bạn có những trải nghiệm học thuật thú vị với cuốn sách này vào mùa thu năm Đinh Sửu 1997.
Trần Ngọc Thêm, tác giả của cuốn này, đã có một lý lịch rất ấn tượng, với sự nghiên cứu và giảng dạy trải dài suốt nhiều năm tại nhiều trường đại học uy tín.Phòng ban Ngôn ngữ và Văn hoá Đông phương tại trường Đại học Ngoại ngữ – Tin học Tp.HCM từ năm 1995-1999 và hiện đang là Phó Trưởng khoa Đông phương học tại Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn Tp.HCM. Chúng ta sẽ bắt đầu hành trình tìm hiểu về văn hóa và văn hóa học cũng như đặc trưng và phát triển của văn hóa Việt Nam. Văn hoá là một khía cạnh quan trọng của lịch sử dân tộc, tỏa sáng qua những khó khăn và thử thách, giúp cộng đồng vượt qua để phát triển và mạnh mẽ hơn.
Chương sẽ giới thiệu về văn hoá và văn hóa học, định vị văn hóa Việt Nam, và tiến trình phát triển của nó. Trước hết, chúng ta sẽ hiểu rõ khái niệm văn hóa và nhận thức về văn hoá ở Việt Nam. Với cách hiểu rộng về văn hóa, chúng ta sẽ tìm hiểu về định nghĩa văn hoá và các đặc trưng cơ bản của nó. Văn hoá không chỉ đơn giản là học thức hay trình độ phát triển, mà còn bao gồm mọi mặt cuộc sống, giá trị và tư duy con người.
Với những thông tin hấp dẫn về văn hóa và cách tư duy văn hóa, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá thêm về văn hoá Việt Nam cùng các đặc trưng và chức năng của nó. Điểm đáng chú ý về văn hoá là tính hệ thống, giúp thúc đẩy sự ổn định và phát triển của xã hội. Văn hoá còn cung cấp giá trị và vẻ đẹp, tạo nên sự phong phú và đa dạng của xã hội. Hãy cùng nhau bắt đầu hành trình tìm hiểu về văn hóa đa chiều và sâu sắc, để hiểu rõ hơn về bản sắc văn hoá của dân tộc Việt Nam.Cần xác định giá trị để phân biệt giữa giá trị và phi giá trị, đó là tiêu chuẩn đo lường sự nhân bản của xã hội và con người. Giá trị văn hóa có thể được phân chia thành giá trị vật chất (đáp ứng nhu cầu vật chất) và giá trị tinh thần (đáp ứng nhu cầu tinh thần); theo mục đích, chúng ta có thể phân thành giá trị sử dụng, giá trị đạo đức và giá trị thẩm mĩ; và theo thời gian, chúng ta có thể phân biệt giữa giá trị vĩnh cửu và giá trị nhất thời. Sự phân biệt giá trị theo thời gian giúp chúng ta nhìn nhận một cách biện chứng và khách quan giá trị của các hiện tượng, tránh xa các xu hướng cực đoan và đánh giá một cách cân nhắc.
Việc đánh giá một hiện tượng có giá trị văn hóa hay không phụ thuộc vào mức độ giá trị và phi giá trị của nó. Đồng thời, giá trị của một hiện tượng cũng tùy thuộc vào chuẩn mực văn hóa của từng giai đoạn lịch sử. Áp dụng vào Việt Nam, việc đánh giá chế độ phong kiến, vai trò của Nho giáo, cũng như triều đại nhà Hồ và nhà Nguyễn đều yêu cầu một tư duy biện chứng đúng mức.
Bằng cách xem xét các giá trị, văn hóa không chỉ thực hiện chức năng quan trọng nhất là điều chỉnh xã hội, giúp duy trì cân bằng động và làm phong phú xã hội để phát triển và thích ứng với biến đổi của môi trường xung quanh. “Cơ Sở Văn Hóa Việt Nam” của tác giả Trần Ngọc Thêm sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những vấn đề quan trọng này.
