Cuốn sách “Cộng Hòa” của tác giả Plato là một trong những tác phẩm triết học quan trọng nhất trong lịch sử. Trong cuốn sách này, Plato đã đề cập đến nhiều vấn đề xã hội, chính trị quan trọng của thành Athens thời bấy giờ cũng như đưa ra quan điểm của mình về một xã hội lý tưởng.
Cụ thể, cuốn sách mở đầu bằng cuộc đối thoại giữa Socrates với Glaucon và Adeimantus về công lý. Socrates cho rằng một xã hội công bằng và hạnh phúc nhất là xã hội mà người dân tuân theo nguyên tắc công bằng, mọi người đều phải làm việc theo năng lực và hưởng lợi theo nhu cầu. Đây chính là nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa cộng sản sau này.
Sau đó, Socrates đưa ra quan điểm về một xã hội lý tưởng gồm ba tầng lớp: lớp chiến binh bảo vệ xã hội, lớp trưởng lão cai trị xã hội, và lớp sản xuất nông nghiệp và thủ công nghiệp. Trong đó, lớp trưởng lão sẽ do những người có đức hạnh, tri thức và khôn ngoan nhất nắm giữ quyền lực tối cao. Họ sẽ quản lý xã hội theo nguyên tắc công bằng và lợi ích chung.
Ngoài ra, Socrates còn cho rằng đào tạo con người phải được thực hiện một cách toàn diện, tránh tập trung quá mức vào một lĩnh vực nhất định. Ví dụ như người chiến binh không chỉ được đào tạo về chiến đấu mà còn phải học triết học, âm nhạc để trở nên trọn vẹn hơn về tinh thần. Đây cũng chính là quan điểm giáo dục toàn diện ngày nay.
Tiếp đến, Socrates phân tích kỹ hơn về các yếu tố cấu thành nên một xã hội lý tưởng như tình hữu nghị, gia đình, tài sản tư nhân. Ông cho rằng trong xã hội đó, mọi người đều sống chung với nhau như anh em, không phân biệt giàu nghèo, nam nữ; tài sản sẽ do xã hội quản lý chứ không phải cá nhân. Đây là quan điểm cộng sản tiên tiến, tương phản hoàn toàn với xã hội tư bản cá nhân ngày nay.
Cuối cùng, Socrates lập luận rằng, chỉ khi nào những người trưởng lão có đủ tri thức và đức hạnh mới xứng đáng nắm giữ quyền lực tối cao trong xã hội. Ngược lại, nếu quyền lực rơi vào tay những kẻ tham lam, vô trách nhiệm thì xã hội ấy sẽ suy đồi và trở nên bất công.
Nhìn chung, cuốn sách “Cộng Hòa” của Plato đã đề cập đến nhiều vấn đề xã hội, chính trị quan trọng, đồng thời đưa ra một quan niệm về xã hội lý tưởng theo quan điểm của ông, đó là một xã hội dựa trên công bằng, bình đẳng và lợi ích chung. Tác phẩm này có ảnh hưởng sâu rộng đến triết học, chính trị học cũng như xã hội học cho đến tận ngày nay.
Mời các bạn đón đọc Cộng Hòa của tác giả Plato.
