Cuốn sách “Đế Quốc An Nam Và Người Dân An Nam” của tác giả Jules Silvestre là một tác phẩm nghiên cứu kỹ lưỡng về lịch sử và văn hóa Việt Nam dưới thời Pháp thuộc. Trong cuốn sách dài hơn 5000 từ này, tôi xin tóm tắt những nội dung chính sau:
Cuốn sách mở đầu bằng phần giới thiệu tổng quan về lịch sử hình thành và phát triển của Đế quốc An Nam dưới sự cai trị của Pháp từ nửa sau thế kỷ 19 cho đến đầu thế kỷ 20. Tác giả đã phân tích chi tiết về quá trình Pháp đặt dần Việt Nam dưới sự bảo hộ và kiểm soát của mình thông qua các hiệp ước bất bình đẳng, lập ra các tỉnh và đô thành, xây dựng bộ máy hành chính cai trị. Đồng thời Pháp cũng áp dụng chính sách đồng hóa văn hóa để biến đổi bản sắc dân tộc của người Việt.
Trong phần tiếp theo, tác giả đi sâu phân tích về bộ máy hành chính cai trị thực dân Pháp xây dựng tại Đế quốc An Nam, bao gồm Toàn quyền Pháp, Hội đồng thuộc địa, các tỉnh trưởng, đô đốc, các sở ban ngành. Đặc biệt, tác giả đã dành nhiều trang giấy phân tích về vai trò và chính sách của Toàn quyền – người đứng đầu chính quyền thuộc địa Pháp tại Đông Dương. Đây là bộ phận quan trọng nhất điều hành, giám sát và ra quyết định cuối cùng trong mọi vấn đề chính trị, kinh tế và xã hội của Đế quốc An Nam.
Một phần quan trọng khác trong cuốn sách là phân tích về chính sách đồng hóa văn hóa của thực dân Pháp tại Việt Nam. Tác giả đã chỉ rõ các biện pháp mà Pháp áp dụng như hạn chế phát triển văn hóa bản địa, xóa bỏ chữ Nôm, đưa tiếng Pháp vào giảng dạy trong trường học, truyền bá tôn giáo Công giáo. Mục đích là làm suy yếu bản sắc dân tộc, thay thế dần bằng văn hóa Pháp nhằm dễ dàng thống trị và kiểm soát.
Cuối cùng, tác giả đã phác họa bức tranh về đời sống kinh tế – xã hội của người dân Việt Nam dưới thời Pháp thuộc. Nền kinh tế bị định hướng phục vụ lợi ích của thực dân, người dân chịu sự bóc lột nặng nề về thuế má. Đời sống vật chất và tinh thần của người Việt cũng bị suy giảm đáng kể. Tuy nhiên, dưới sự cai trị khắc nghiệt đó, tinh thần yêu nước và khát vọng độc lập vẫn luôn hiện hữu và phát triển mạnh mẽ trong nhân dân.
Như vậy, có thể thấy cuốn sách “Đế Quốc An Nam Và Người Dân An Nam” của Jules Silvestre đã phân tích toàn diện về bộ mặt chính trị, hành chính, kinh tế – xã hội của Việt Nam dưới thời Pháp thuộc, khắc họa chân dung của Đế quốc thực dân và cuộc sống của người dân Việt Nam trong giai đoạn đầy biến động này. Đây là một tư liệu quý giúp độc giả hiểu rõ hơn về lịch sử Việt Nam thời kỳ đầu cận đại.
Mời các bạn đón đọc Đế Quốc An Nam Và Người Dân An Nam của tác giả Jules Silvestre & Phan Tín Dụng (dịch).
