Cuốn sách “Đời Ong – Khảo luận triết học” của nhà văn và nhà triết học người Bỉ Maurice Maeterlinck được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1901. Trong tác phẩm này, tác giả đã dựa trên những quan sát kỹ lưỡng và khoa học về cộng đồng ong mật để rút ra những suy ngẫm sâu sắc về triết lý sống và tổ chức xã hội. Cuốn sách đã mang lại nhiều cảm hứng cho nhiều nhà triết học và nhà khoa học xã hội sau này.
Trong phần mở đầu của tác phẩm, tác giả đã lý giải động cơ và mục đích viết cuốn sách này. Theo đó, Maeterlinck cho rằng con người thường có khuynh hướng coi trọng các giá trị văn hóa và tinh thần của con người mà thường xem nhẹ các loài động vật khác. Tuy nhiên, qua quá trình nghiên cứu về cộng đồng ong, tác giả nhận thấy rằng xã hội ong tổ chức một cách trừu tượng và hoàn hảo hơn nhiều so với xã hội loài người. Do đó, ông muốn sử dụng xã hội ong làm gương soi để phê phán những thiếu sót của xã hội loài người, đồng thời rút ra những bài học quý giá cho con người.
Trong các chương tiếp theo, Maeterlinck đã miêu tả chi tiết về tổ chức xã hội của cộng đồng ong mật. Theo đó, xã hội ong được chia thành ba tầng lớp chính gồm: ong chúa, ong đực và ong thợ. Mỗi tầng lớp đều có vai trò và nhiệm vụ riêng được phân công một cách chặt chẽ. Tầng lớp ong thợ chiếm đa số và là những người lao động chính, chúng hoàn toàn hi sinh bản thân vì lợi ích chung của cộng đồng. Tầng lớp ong đực chỉ xuất hiện vào mùa sinh sản rồi chết yểu sau đó. Riêng ong chúa là người lãnh đạo tối cao, chịu trách nhiệm điều hành và phát triển toàn bộ cộng đồng.
Maeterlinck cũng đã phân tích kỹ lưỡng về các khía cạnh sinh học và tâm lý học của cộng đồng ong. Theo đó, các con ong được điều khiển bởi bản năng và phản xạ tự nhiên hơn là ý thức. Chúng có khả năng giao tiếp tinh tế thông qua các động tác và âm thanh. Điều đáng nói là các con ong hoạt động một cách hài hòa và đồng bộ dưới sự điều hành của ong chúa mà không cần sự chỉ đạo trực tiếp. Điều này cho thấy trí tuệ tập thể của cộng đồng ong vượt trội so với cá nhân.
Dựa trên những phân tích kỹ lưỡng về xã hội ong, Maeterlinck đã rút ra nhiều bài học quý giá cho xã hội loài người. Theo ông, xã hội người nên hướng tới sự đoàn kết, hi sinh vì lợi ích chung như cộng đồng ong. Mọi cá nhân đều cần phát huy hết năng lực và đóng góp theo sở trường, tránh lãng phí nguồn lực. Ông cũng chỉ trích tình trạng cạnh tranh gay gắt, đố kỵ lẫn nhau trong xã hội loài người. Cuối cùng, Maeterlinck kêu gọi con người học hỏi và noi theo sự tổ chức hoàn hảo, hợp lý của xã hội ong nhằm xây dựng một xã hội công bằng và hạnh phúc hơn.
Mời các bạn đón đọc Đời Ong – Khảo luận triết học của tác giả Maurice Maeterlinck.
