Đường Công Danh của Nikodem Dyzma
Tađêus Đôuenga Môxtôvich (Tadeusz Dolega Mostowicz, 1898 – 1939) là một nhà văn lỗi lạc trong văn học Ba Lan thời hiện đại. Ông nổi tiếng với những tác phẩm văn học tâm lý xã hội phản ánh sự ưa thích về tình cảm (như Thầy lang, Giáo sư Vintrurơ), đặc biệt là Đường Công Danh của Nikodem Dyzma – một tác phẩm hiện thực phê phán sắc nét.
Cuộc đời ngắn ngủi nhưng hấp dẫn của T. Đôuenga Môxtôvich đồng điệu với giai đoạn hai mươi năm phồn thịnh của Ba Lan, khi đất nước đang hồi phục sau hàng thế kỷ bị chia cắt và xâm lược, rồi lại phải đương đầu với nguy cơ bị phát xít Đức tấn công. Thời kỳ này là môi trường lý tưởng cho sự phát triển của cơ hội, đồng thời cũng chứa đựng những biến cố xã hội đầy phức tạp và sôi động. Đó chính là bối cảnh mà T. Đôuenga Môxtôvich mô tả trong tác phẩm xuất sắc nhất của mình.
Đường Công Danh của Nikodem Dyzma thực sự đầy ngạc nhiên và gây chú ý, khi hầu như là sự đáng ngạc nhiên của bao “may mắn” và “số phận”, khiến người đọc không khỏi đứng ngồi không yên. Từ một quan chức tỉnh lẻ mất việc tới cuối cuốn sách, Nikodem Đyzma đã trở thành một triệu phú lớn, sở hữu một tài sản khổng lồ và thậm chí trở thành chính trị gia hàng đầu của đất nước, được tổng thống mời đảm nhận vị trí quan trọng.
Nguyên nhân gì đã đưa Nikodem Đyzma leo lên đỉnh cao của sự nghiệp? Tại sao một kẻ vô học, bất tài như anh lại có thể thành công đến vậy? Melalui gambaran hiện thực chi tiết, T. Đôuenga Môxtôvich không trực tiếp đưa ra câu trả lời, nhưng đọc giả có thể suy nghĩ rằng nguyên nhân chính là xã hội chỉ quan tâm đến bề ngoại, tiền bạc lại là yếu tố quan trọng nhất.Xã hội này, người luật sư có uy tín nhất lại vì tiền mà lấy chứng từ của người đã chết.Cuốn sách tập trung vào nhân vật chính: Nikôđem Đyzma. Anh ta thang tiến nhanh chóng trên bậc thang của danh vọng, nhưng rơi thê thảm về mặt nhân cách từ một người bình thường trở thành kẻ đầy tội lỗi. Đyzma ban đầu vẫn giữ lương tâm sạch sẽ, nhưng dần trở nên tàn độc khi lạm dụng quyền lực để lừa dối và phản bội người khác. Qua cuộc tiệc, anh ta tham gia vào xã hội thượng lưu và lan vào vòng vây của tham vọng lừa đảo. Đyzma trở thành nạn nhân của xã hội và vị thế quyền lực đã biến anh ta từ một người bình thường thành kẻ lừa đảo tàn độc. Nhân vật Manka, mặc dù phải hy sinh để sống nhưng vẫn giữ nguyên phẩm chất đạo đức và tình yêu chân thật, khi nhận ra bản chất thật của Đyzma. Chàng bá tước “điên” Pônimirxki cũng là nạn nhân của cuộc lừa đảo và trở thành biểu tượng cho sự phê phán xã hội. Ông thể hiện sự thất vọng và châm biếm sâu sắc đối với những trò lừa đảo xã hội. Cuốn sách gợi mở về những yếu tố ngẫu nhiên, bất ngờ trong xây 造những mối quan hệ xã hội.Dựng con đường sự nghiệp cho Đyzma một cách hợp lý và không gượng ép. Sự kết hợp hoàn hảo giữa hài hước và châm biếm tạo nên một bức tranh xã hội sắc nét từ tầng lớp thấp đến cao. Tadeusz Dolega-Mostowicz đã tái hiện một cách sống động và tinh tế xã hội thượng lưu Ba Lan thập niên 20 – 30, từ ngôn ngữ, thói quen cho đến bầu không khí. Được biết, tác phẩm này đã trở thành hiện tượng văn học ở Ba Lan với sự đánh giá cao từ độc giả cũng như giới phê bình. Đừng bỏ lỡ cơ hội khám phá Đường Công Danh Của Nikodem Dyzma của Tadeusz Dolega-Mostowicz để hiểu rõ hơn về một nhà văn tài năng và tác phẩm đặc sắc của ông.
