Cuốn sách “Là Người Nhật: Lịch Sử, Thi Ca Và Kịch Bản Học Quá Trình Hình Thành Chế Độ Toàn Trị” của tác giả A. N. Mesheriakov mô tả quá trình hình thành và phát triển của chế độ toàn trị Nhật Bản trong lịch sử từ góc nhìn của lịch sử, thi ca và kịch bản.
Theo tác giả, quá trình hình thành chế độ toàn trị Nhật Bản bắt đầu từ thời kỳ Heian (794-1185), khi Thiên hoàng được coi là vị thần trấn giữ đất nước. Trong thời kỳ này, các gia tộc quý tộc như Fujiwara nắm quyền lực thực sự trong triều đình. Mặc dù vẫn công nhận quyền tối cao của Thiên hoàng, song các gia tộc quý tộc đã kiểm soát triều chính và quân sự.
Đến thời kỳ Kamakura (1185-1333), một chế độ quân phiệt do gia tộc Minamoto lập nên đã thay thế quyền lực của triều đình. Mặc dù vẫn duy trì chức danh Thiên hoàng nhưng quyền lực thực tế đã nằm trong tay Mạc phủ Kamakura do gia tộc Minamoto kiểm soát. Đây là bước ngoặt quan trọng khi quyền lực chính trị chuyển từ triều đình sang tay các lãnh chúa quân phiệt.
Sang thời kỳ Muromachi (1336-1573), Mạc phủ Ashikaga được thiết lập đã tiếp tục kiểm soát chính quyền trung ương. Trong khi đó, các lãnh chúa địa phương ngày càng củng cố quyền lực riêng. Thời kỳ này chứng kiến sự suy yếu nghiêm trọng của triều đình và sự phát triển của các lãnh chúa địa phương.
Đến thời kỳ Azuchi-Momoyama (1573-1603), Oda Nobunaga và sau đó là Toyotomi Hideyoshi đã thống nhất đất nước dưới quyền kiểm soát của mình. Mặc dù vậy, quyền lực vẫn chưa thực sự tập trung hoàn toàn về tay một nhân vật.
Cuối cùng, trong thời kỳ Edo (1603-1868) do Mạc phủ Tokugawa thiết lập, chế độ phong kiến Nhật Bản đạt đến hình thức hoàn thiện nhất với sự kiểm soát tuyệt đối của Mạc phủ đối với các lãnh chúa địa phương (daimyo) thông qua hệ thống han. Đây chính là hình thức chế độ toàn trị đầu tiên của Nhật Bản khi quyền lực chính trị, quân sự và hành chính được tập trung hoàn toàn vào tay Mạc phủ Tokugawa.
Như vậy, qua phân tích lịch sử, tác giả cho thấy quá trình hình thành chế độ toàn trị Nhật Bản là một quá trình dài, từ sự suy yếu của triều đình, sự nổi lên của các lãnh chúa quân phiệt cho đến khi quyền lực được tập trung hoàn toàn về tay Mạc phủ Tokugawa trong thời kỳ Edo. Đây là lần đầu tiên chế độ chính trị Nhật Bản đạt được sự thống nhất và tập trung dưới một chính quyền trung ương mạnh mẽ.
Bên cạnh phân tích lịch sử, tác giả còn trình bày quá trình hình thành chế độ toàn trị Nhật Bản qua những tác phẩm thi ca và kịch bản tiêu biểu trong lịch sử văn học Nhật Bản. Cụ thể, tác giả phân tích những tác phẩm thi ca như Kojiki, Man’yōshū để thấy cách nhìn nhận về quyền lực và vị thế của Thiên hoàng
Mời các bạn đón đọc Là Người Nhật: Lịch Sử, Thi Ca Và Kịch Bản Học Quá Trình Hình Thành Chế Độ Toàn Trị của tác giả A. N. Mesheriakov.
