Cuốn sách “Lịch Sử Văn Minh Trung Hoa” của tác giả Will Durant là tác phẩm đánh giá lịch sử và văn minh Trung Hoa từ góc nhìn toàn cầu và lâu dài. Trong cuốn sách, tác giả đã tổng kết và phân tích chi tiết các thời kỳ lịch sử quan trọng của Trung Hoa, từ thời kỳ tiền sử cho đến thời kỳ hiện đại.
Theo nhận định của tác giả Will Durant, lịch sử Trung Hoa có thể chia làm 6 giai đoạn chính:
Thứ nhất, thời kỳ tiền sử, khoảng từ 3000 TCN đến 2000 TCN. Đây là giai đoạn hình thành nền văn minh sơ khai ở thung lũng Hoàng Hà và Trường Giang. Những người nông dân đầu tiên đã bắt đầu canh tác lúa gạo và phát triển các công cụ lao động đơn giản.
Thứ hai, thời kỳ nhà Thương và nhà Chu, từ khoảng 1600 TCN đến 256 TCN. Đây là giai đoạn phát triển mạnh mẽ của văn minh Trung Hoa cổ đại, với sự ra đời và phát triển của các triều đại nhà Thương và nhà Chu. Nền văn minh Trung Hoa bắt đầu hình thành với nền văn hóa phong phú.
Thứ ba, thời kỳ Chiến Quốc, từ khoảng 475 TCN đến 221 TCN. Đây là giai đoạn Trung Hoa bước vào thời kỳ phân liệt với sự tan rã của nhà Chu và sự nổi lên của các nước chư hầu như Tần, Tề, Sở, Yên… Cuộc chiến tranh giữa các nước chư hầu diễn ra ác liệt.
Thứ tư, thời kỳ nhà Tần và nhà Hán, từ 221 TCN đến 220 CN. Đây là giai đoạn hình thành và phát triển của triều đại Tần và Hán – hai triều đại thống nhất đầu tiên của Trung Hoa. Nền văn minh Trung Hoa phát triển mạnh mẽ dưới thời nhà Hán.
Thứ năm, thời kỳ Nam Bắc triều, từ 220 đến 589. Sau sự sụp đổ của nhà Hán, Trung Hoa bước vào thời kỳ phân liệt giữa các triều đại Ngụy, Tấn, Lưu Tống ở phía Nam và các triều đại Bắc triều như Tây Tấn, Bắc Ngụy, Đông Tấn ở phía Bắc.
Thứ sáu, từ 589 đến 1911, gồm các triều đại Tùy, Đường, Tống, Nguyên, Minh, Thanh. Đây là giai đoạn phát triển lớn nhất của văn minh Trung Hoa cả về chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa và khoa học kỹ thuật. Trung Hoa trở thành một siêu cường thế giới.
Trong từng giai đoạn lịch sử nêu trên, tác giả Will Durant đã phân tích kỹ lưỡng về các sự kiện chính trị, xã hội quan trọng; về triết lý, tôn giáo, nghệ thuật, văn học, kiến trúc của Trung Hoa thời đó. Đặc biệt, tác giả đặc biệt chú trọng phân tích về tư tưởng Nho giáo và ảnh hưởng to lớn của Nho giáo đối với đời sống xã hội, chính trị Trung Hoa.
Trong tác phẩm này, tác giả Will Durant cũng đưa ra nhiều đánh giá sâu sắc về các nhân vật lịch sử quan trọng của Trung Hoa như Khổng Tử, Lão Tử, Mạnh Tử… Đặc biệt, ông đánh giá cao triết lý Nho giáo với tinh thần nhân văn, tôn trọng con người. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra mặt trái của chế độ quan liêu Nho giáo khiến xã hội Trung Hoa bị đóng khung, bảo thủ, cản trở sự phát triển.
Ngoài ra, tác giả cũng dành nhiều trang giấy để phân tích về kinh tế, nông nghiệp, thương mại, công nghệ… của Trung Hoa từ thời cổ đại cho đến hết thời lỳ hưng thịnh
Mời các bạn đón đọc Lịch Sử Văn Minh Trung Hoa của tác giả Will Durant & Nguyễn Hiến Lê (dịch).
