Nam Triều Công Nghiệp Diễn Chí là một cuốn sách lịch sử quan trọng viết bởi nhà sử học Nguyễn Khoa Chiêm. Cuốn sách này ghi lại những cố gắng của triều đình nhà Nguyễn trong việc phát triển công nghiệp hóa đất nước vào cuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20.
Trong lời tựa, tác giả Nguyễn Khoa Chiêm đã nêu rõ mục đích viết cuốn sách này nhằm mục đích ghi lại những nỗ lực của triều đình nhà Nguyễn trong việc đưa nước Việt Nam bước đầu đi vào con đường công nghiệp hóa. Đây là giai đoạn quan trọng trong lịch sử phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Tác giả hy vọng cuốn sách sẽ góp phần làm sáng tỏ hơn về những nỗ lực đáng khen ngợi của triều đình nhà Nguyễn thời bấy giờ.
Cuốn sách được chia thành 6 chương. Trong đó, chương 1 giới thiệu tổng quan về tình hình kinh tế – xã hội đất nước cuối thế kỷ 19 dưới thời vua Đồng Khánh. Những thất bại trong việc chống ngoại xâm, nạn đói kém và tình trạng suy kiệt kinh tế đã đẩy đất nước vào khủng hoảng. Triều đình nhà Nguyễn nhận thấy cần phải cải cách và đưa đất nước bước đầu đi vào con đường công nghiệp hóa.
Chương 2 nói về những nỗ lực ban đầu của triều đình trong việc khuyến khích phát triển công nghiệp như lập xưởng dệt, mở trường dạy nghề, xây dựng đường sắt và đường thủy nội địa. Đặc biệt, triều đình đã mời chuyên gia nước ngoài về đào tạo người Việt về kỹ thuật và công nghệ tiên tiến nhất thời bấy giờ.
Chương 3 nói về sự phát triển của ngành công nghiệp khai mỏ ở Việt Nam thời bấy giờ. Triều đình đã khai thác nhiều mỏ quặng quan trọng như mỏ than Nông Sơn, mỏ đồng Phú Yên. Đặc biệt, mỏ than Nông Sơn được khai thác bài bản và trở thành mỏ than lớn nhất Đông Dương thời bấy giờ. Việc khai thác mỏ đã đóng góp quan trọng cho ngân sách nhà nước và phát triển kinh tế địa phương.
Chương 4 nói về sự phát triển của ngành công nghiệp chế biến nông sản. Triều đình đã khuyến khích phát triển các xưởng chế biến nông sản như đường, rượu, dầu ăn… Trong đó, ngành công nghiệp đường được đầu tư mạnh mẽ nhất với việc xây dựng các nhà máy đường lớn ở Bến Tre, Hà Tiên.
Chương 5 nói về sự phát triển của ngành công nghiệp chế tạo. Triều đình đã cho xây dựng các xưởng sản xuất vũ khí, đóng tàu, sản xuất thuốc súng, đúc tiền…Đặc biệt là xưởng đóng tàu ở Hải Phòng đã đóng tàu chiến, tàu buôn có chất lượng bằng các nước phát triển khác trong khu vực.
Chương cuối cùng nói về kết quả và ý nghĩa lịch sử của những nỗ lực công nghiệp hóa ban đầu của triều đình nhà Nguyễn. Mặc dù còn nhiều hạn chế và khó khăn, song đó là bước đi quan trọng để đất nước bước đầu hội nhập với cuộc cách mạng công nghiệp thế giới. Những nền móng công nghiệp được hình thành từ thời kỳ này đã đóng góp tích cực cho sự phát triển công nghiệp sau này của đất nước.
Bài viết trên đã tóm tắt một cách ngắn gọn và khái quát nội dung chính của cuốn sách “Nam Triều Công Nghiệp Diễn Chí” của tác giả Nguyễn Khoa Chiêm. Hy vọng đã cung cấp được những thông tin cơ bản về những nỗ lực công nghiệp hóa ban đầu của triều đình nhà Nguyễn thời kỳ cuối thế kỷ 19.
Mời các bạn đón đọc Nam Triều Công Nghiệp Diễn Chí của tác giả Nguyễn Khoa Chiêm.
