Cuốn sách “Ngẫu Nhiên Và Tất Yếu” của tác giả Jacques Monod đã đưa ra những quan điểm mang tính cách mạng trong lĩnh vực sinh học và triết học. Trong cuốn sách, tác giả đã phân tích kỹ lưỡng về các khái niệm ngẫu nhiên và tất yếu trong quá trình tiến hóa sinh học của các loài sinh vật.
Cụ thể, Monod cho rằng tiến trình tiến hóa của các loài sinh vật hoàn toàn tuân theo các quy luật của cơ học lượng tử và di truyền học. Theo đó, sự biến đổi của bộ gen qua các thế hệ chịu sự chi phối của các yếu tố ngẫu nhiên. Cụ thể, đột biến gen xảy ra một cách ngẫu nhiên do sự sai sót trong quá trình sao chép DNA.
Những đột biến này có thể mang lại lợi thế sống còn cho cá thể, hoặc không. Nếu mang lại lợi thế, chúng sẽ được lựa chọn tự nhiên và lan truyền rộng rãi trong quần thể. Ngược lại, những đột biến gây hại sẽ bị loại bỏ dần theo thời gian. Do đó, yếu tố ngẫu nhiên chi phối sự xuất hiện của các đột biến.
Tuy nhiên, quá trình lựa chọn tự nhiên lại mang tính tất yếu. Cụ thể, chỉ những đột biến mang lợi thế sống còn mới có khả năng tồn tại và lan truyền, còn những đột biến có hại sẽ bị loại bỏ. Do đó, quá trình tiến hóa luôn diễn ra theo hướng cải thiện khả năng sống còn của các loài. Mặc dù yếu tố ngẫu nhiên quyết định sự xuất hiện của đột biến, nhưng quá trình lựa chọn tự nhiên mang tính tất yếu.
Monod còn chỉ ra rằng, các sinh vật sống không thể tự phát triển theo ý thích của chúng mà phải tuân theo những ràng buộc của môi trường sống. Chẳng hạn như khả năng thích ứng với nhiệt độ, độ pH của môi trường, nguồn thức ăn… Nếu không thích nghi được với điều kiện sống, các sinh vật đó sẽ bị loại bỏ. Do đó, quá trình tiến hóa của các loài cũng mang tính tất yếu theo những ràng buộc của môi trường sống.
Từ đó, Monod kết luận rằng: Tiến trình tiến hóa sinh học về bản chất mang đầy đủ cả yếu tố ngẫu nhiên lẫn tất yếu. Yếu tố ngẫu nhiên quy định sự xuất hiện của đột biến gen, còn quá trình lựa chọn tự nhiên mang tính tất yếu khi chỉ những đột biến có lợi mới được giữ lại. Đồng thời, sự tiến hóa cũng tuân theo những ràng buộc khách quan của môi trường sống, do đó cũng mang tính tất yếu.
Những quan điểm trên đã góp phần làm thay đổi cách nhìn của con người về tiến trình tiến hóa sinh học. Theo Monod, tiến hóa không hề mang tính mục đích hay hướng tới một mục tiêu nào đó, mà hoàn toàn tuân theo các quy luật tự nhiên của di truyền học và sinh học phân tử. Điều này đã làm xói mòn đi những quan niệm duy tâm về mục đích học trong tiến hóa sinh vật.
Ngoài ra, cuốn sách còn đề cập đến mối liên hệ giữa tiến hóa sinh học với sự tiến hóa của xã hội loài người. Theo Monod, con người không thoát khỏi các quy luật chung của tiến hóa.
Mời các bạn đón đọc Ngẫu Nhiên Và Tất Yếu của tác giả Jacques Monod.
