Cuốn sách “Nghệ Thuật Sống” của nhà triết học Epictetus là một trong những tác phẩm kinh điển về triết lý của trường phái Stoic. Epictetus sinh sống vào thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên, là một nô lệ được giải phóng tại Rome. Ông trở thành một nhà giáo dục nổi tiếng và thành lập ra trường học tại Nicopolis ở Hy Lạp. Các bài giảng của Epictetus sau đó được Arrian, một môn đệ của ông, chuyển ngữ và biên soạn thành 4 quyển sách có tên là “Diễn văn và Bài giảng của Epictetus”.
Trong cuốn sách này, Epictetus đã đưa ra nhiều quan điểm và luận điểm sâu sắc về cách nhìn nhận cuộc sống, về cách kiểm soát cảm xúc và hành động của con người. Theo triết lý của trường phái Stoic mà Epictetus thuộc, ông cho rằng con người không thể kiểm soát được các sự kiện bên ngoài xảy ra trong cuộc sống. Thay vào đó, con người chỉ nên tập trung vào những gì nằm trong khả năng kiểm soát của mình, đó là các suy nghĩ, cảm xúc và hành động.
Epictetus chia cuộc đời con người thành hai loại sự vật: những điều nằm ngoài sự lựa chọn của chúng ta và những điều nằm trong sự lựa chọn. Những điều nằm ngoài sự lựa chọn bao gồm danh tiếng, quyền lực, sức khỏe, tài sản vật chất… Đây là những yếu tố mà con người không thể kiểm soát được. Trái lại, những điều nằm trong sự lựa chọn của chúng ta bao gồm các quan điểm, ý chí, xu hướng, ưu tiên, cách nhìn nhận sự việc… Đây là những yếu tố mà mỗi người có thể tự quyết định.
Vì vậy, theo Epictetus, con người không nên quá lo lắng, buồn phiền trước những biến cố bất ngờ xảy ra ngoài ý muốn, mà nên tập trung vào việc kiểm soát được những gì ở trong tầm tay mình. Chẳng hạn khi gặp thất bại, mất mát, ta không nên than trách số phận mà nên suy ngẫm xem mình có thể rút ra được bài học gì, có thể cải thiện được điều gì ở bản thân. Hoặc khi gặp khó khăn, ta không nên oán trách người khác mà hãy tự nhìn lại xem mình có thể thay đổi được gì ở chính mình.
Epictetus cũng nhấn mạnh đến việc phân biệt rõ ràng giữa các khái niệm. Ví dụ, ta không nên nhầm lẫn giữa sự kiện xảy ra với nhận định của chính mình về sự kiện đó. Hoặc ta không nên nhầm lẫn giữa người khác với hành động của họ. Theo ông, nguyên nhân gốc rễ của nhiều đau khổ, phiền não trong cuộc sống chính là do con người thường nhầm lẫn giữa những khái niệm này. Ví dụ như ta có thể chấp nhận sự thật là mình bị mất việc làm, nhưng lại bực tức với sự kiện đó. Hoặc ta có thể không thích hành động của người khác, nhưng vẫn kính trọng con người đó.
Epictetus cũng cho rằng, muốn sống an nhiên và hạnh phúc, con người cần phải biết tự chủ và kiềm chế cảm xúc của mình. Theo ông, nhiều xung đột, bất hòa trong xã hội xuất phát từ sự thiếu kiểm soát cảm xúc của con người.
Mời các bạn đón đọc Nghệ Thuật Sống của tác giả Epictetus
