Những người làm việc trong lĩnh vực sử học và những người quan tâm đến lịch sử của đất nước chúng ta đều đã quen thuộc với những tác phẩm nghiên cứu về lịch sử và văn hóa của Tạ Chí Đại Trường như Lịch sử nội chiến ở Việt Nam từ 1771 đến 1802, Thần, người và đất Việt, Việt Nam nhìn từ bên trong và bên ngoài, Những bài văn sử, Sử Việt đọc vài quyển… Ông đã châm ngòi cho nghiên cứu này từ rất sớm và đã đóng góp vào lĩnh vực này trong nhiều bối cảnh khác nhau của xã hội và cuộc sống, cả trước và sau năm 1975, ở miền Nam cũng như trong nước và hải ngoại sau sự kiện năm 1975.
Tạ Chí Đại Trường không chỉ là một nhà sử học nổi tiếng mà còn là một nhà nghiên cứu đa tài, có đóng góp lớn vào việc hiểu sâu về lịch sử phong phú và đa dạng của Việt Nam. Công trình của ông không chỉ giúp người đọc khám phá sự phức tạp của những giai đoạn lịch sử quan trọng mà còn đưa ra cái nhìn sâu sắc về văn hóa và tâm lý dân tộc.
Những tác phẩm của Tạ Chí Đại Trường không chỉ giới hạn trong biên giới quốc gia mà còn mở rộng ra ngoại ô, điều này làm cho công trình nghiên cứu của ông trở nên phong phú và đa chiều. Ông đã đóng góp vào việc đưa lịch sử Việt Nam ra thế giới, kết nối những diễn biến lịch sử với bối cảnh toàn cầu.
Với hơn một thập kỷ hoạt động và chăm chỉ nghiên cứu, Tạ Chí Đại Trường không chỉ là một nhà sử học uy tín mà còn là một nhân vật quan trọng góp phần làm sáng tạo và phát triển lĩnh vực sử học Việt Nam.
Cuốn sách này là một tập hợp đa dạng các bài viết, chủ yếu đã được xuất bản ở nước ngoài, khám phá nhiều lĩnh vực và nội dung đa dạng của sử học. Từ sự quan tâm đến các đình làng, nơi được xem là “trụ sở của thần linh”, đến những câu chuyện về thần tích của Phù Đổng Thiên Vương. Sách khám phá những di tích và công trình thủy lợi ở Quảng Trị và đưa độc giả đến với hình thái lịch sử của nước Việt trong thế kỷ thứ X.
Tác phẩm cũng đi sâu vào nghiên cứu về tầng lớp điền chủ và hệ thống ruộng đất qua các triều đại, cũng như chế độ nội hôn trong triều đại nhà Trần. Nó cung cấp cái nhìn sâu sắc về những khía cạnh khác nhau của lịch sử, từ việc nghiên cứu về đồng tiền và quá trình đúc đồng đến những khám phá về tiền giấy. Từ khuôn đúc tiền bằng đá đến việc khảo sát về loại tiền kẽm ở Đàng Trong, cuốn sách mang đến cái nhìn phong phú và sâu sắc về sử học Việt Nam.
Những bài luận được viết với tư duy khoa học nhưng vẫn mang đậm cảm hứng của tác giả, Tạ Chí Đại Trường, đưa khảo cứu phức tạp như một thú vui tiêu khiển thời gian, không chỉ là công việc của một sử gia chuyên nghiệp mà còn là một sở thích cá nhân. Điều này làm cho tập sách của ông mang cái tên “Dã sử Việt,” một thể loại mà từ “Dã sử” Đào Duy Anh đã định nghĩa là “sử của tư gia (histoire privée)” trong “Từ điển Hán-Việt.”
Việc định nghĩa này của Đào Duy Anh có vẻ phản ánh đúng sự lựa chọn của Tạ Chí Đại Trường, và đọc nó trở nên hấp dẫn và bổ ích hơn. Cuốn sách mang đến cái nhìn sâu sắc và độc đáo về lịch sử Việt Nam, không chỉ thông qua góc nhìn khoa học mà còn thông qua cảm nhận cá nhân và niềm đam mê của tác giả.
