Cuốn sách “Sử Ký II: Liệt Truyện (Thượng)” của tác giả Tư Mã Thiên là tác phẩm quan trọng trong bộ Sử ký của ông. Cuốn sách này ghi lại tiểu sử của hàng loạt danh nhân, tướng lĩnh và quân vương từ thời nhà Hạ cho đến thời nhà Tần. Nội dung cuốn sách được chia thành 50 chương, tóm tắt tiểu sử của nhiều nhân vật lịch sử quan trọng.
Chương đầu tiên ghi lại tiểu sử vua Hạ Vũ. Theo ghi chép, Hạ Vũ là người có công lớn trong việc sáng lập ra triều đại Hạ, là vị vua đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc. Sau khi lên ngôi, ông đã chỉ huy quân dân khai khẩn đất đai, xây dựng công trình thủy lợi và định đô tại đất Ngũ Lão Sơn. Dưới thời Hạ Vũ, nhà Hạ phát triển mạnh mẽ, lãnh thổ được mở rộng ra khắp vùng Hoa Bắc.
Tiếp theo, chương 2 đề cập đến tiểu sử vua Khải của nhà Hạ. Theo ghi chép, Khải là con trai của Hạ Vũ, người kế vị ngai vàng sau khi Hạ Vũ qua đời. Dưới thời Khải, nhà Hạ tiếp tục phát triển, lãnh thổ được mở rộng ra khắp vùng Hoa Bắc. Tuy nhiên, về sau Khải trở nên kiêu ngạo, bạo ngược, bỏ bê việc triều chính khiến nhân dân bất mãn.
Chương 3 nói về tiểu sử vua Tân của nhà Hạ. Theo ghi chép, Tân là con trai của Khải, lên ngôi sau khi Khải qua đời. Tuy nhiên, Tân cũng bị mắc khuyết điểm của cha là kiêu ngạo, bạo ngược. Nhân dân nhà Hạ ngày càng bất mãn trước sự cai trị tàn bạo của Tân. Điều này dẫn đến sự suy yếu của nhà Hạ và mở đường cho sự thành lập nhà Thương sau này.
Tiếp theo, các chương từ 4 đến 12 nói về tiểu sử các vị vua đầu tiên của nhà Thương như Đế Nghiêu, Đế Thuấn, Trụ Vương, Khải Dương Vương, v.v. Theo ghi chép, nhà Thương do Đế Nghiêu sáng lập, sau đó Đế Thuấn kế vị và tiếp tục cai trị bằng chính sách nhân đạo. Nhà Thương phát triển mạnh mẽ dưới thời Trụ Vương, Khải Dương Vương và các vị vua kế tiếp.
Từ chương 13 đến chương 25, Tư Mã Thiên ghi chép tiểu sử các vị vua cuối cùng của nhà Thương như Đế Trọng, Đế Trục, Đế Trọng Dư và vua cuối cùng là Trụ Vương. Theo đó, dưới thời các vua cuối cùng, nhà Thương suy yếu dần vì sự bạo ngược và kiêu ngạo của họ. Điều này dẫn đến sự nổi lên của nhà Chu do Ngô Cữu lãnh đạo.
Từ chương 26 đến chương 35, Tư Mã Thiên ghi chép tiểu sử các vị vua đầu tiên của nhà Chu như Vũ Vương, Cảnh Công, Văn Vương, Vũ Vương thứ hai. Theo đó, nhà Chu do Vũ Vương sáng lập, sau đó Văn Vương tiếp tục củng cố và phát triển nhà Chu. Dưới thời Vũ Vương thứ hai, nhà Chu đánh bại nhà Thương, chính thức lập nghiệp ở Trung Nguyên.
Từ chương 36 đến chương 50, cuốn sách mô tả tiểu sử các vua Chu trung kỳ như Văn Vương, Đế Câu Tiễn, Đế Trang, vua cuối cùng Cung Trọng Vương của nhà Chu và những sự kiện lớn dưới thời họ.
Mời các bạn đón đọc Sử Ký II: Liệt Truyện (Thượng) của tác giả Tư Mã Thiên & Phạm Văn Ánh (dịch).
