Cuốn sách “Tam Quốc Chí: Thục Chí” do tác giả Trần Thọ biên soạn là tác phẩm ghi lại những sự kiện lịch sử quan trọng của nước Thục Hán trong thời kỳ Tam Quốc trong lịch sử Trung Quốc. Cuốn sách được viết dưới dạng biên niên sử, ghi chép chi tiết từng năm từ khi Lưu Bị khởi nghĩa cho tới khi nhà Thục Hán diệt vong, bao gồm các sự kiện chính trị, quân sự, xã hội và nhân vật then chốt trong thời kỳ này.
Theo ghi nhận của tác giả Trần Thọ, sau khi Tam Quốc diệt vong, Lưu Bị đã khởi nghĩa binh mã ở Ích Đô, lập ra nước Thục Hán để chống lại triều đình nhà Tào Ngụy. Năm 212, Lưu Bị tự xưng làm Thục đế, đặt quốc hiệu là Hán, đóng đô tại Thành Đô. Trong suốt thời gian cai trị, Lưu Bị luôn coi trọng việc tuyển chọn nhân tài, trọng dụng những người có tài năng như Quách Gia, Khổng Minh, Mã Siêu…để giúp mình cai trị và phát triển đất nước. Nhờ vậy mà nhà Thục Hán dù diện tích nhỏ hẹp song vẫn có những thành tựu đáng kể trên nhiều lĩnh vực.
Sau khi Lưu Bị qua đời năm 223, con là Lưu Thiện lên kế vị, tôn Khổng Minh làm Thừa tướng. Cuốn sách ghi lại rằng dưới sự trợ giúp của Khổng Minh, Lưu Thiện tiếp tục cai trị đất nước một cách ổn định, phát triển kinh tế và xã hội. Khổng Minh luôn chú trọng đến việc giáo dục, xây dựng đạo đức xã hội. Ông thi hành chính sách khoan hồng, khuyến khích dân chúng yên ổn sản xuất. Nhờ vậy mà đời sống nhân dân dần ấm no, hòa bình.
Tuy nhiên, sau khi Lưu Thiện qua đời năm 251, con là Lưu Thiệu lên kế vị cũng chỉ mới 14 tuổi nên quyền hành trong triều đình rơi vào tay hoạn quan Quách Tu. Cuốn sách miêu tả Quách Tu là người tham lam, hung bạo, thao túng chính sách, khiến triều đình rơi vào tình trạng hỗn loạn. Trong khi đó, nhà Tào Ngụy dưới thời Tào Phương càng lúc càng lớn mạnh. Năm 263, Tào Phương phát động chiến dịch tấn công lớn vào Thục. Quân Thục không còn tinh thần chiến đấu, liên tiếp thất bại trước quân Ngụy. Cuối cùng, năm 263, Lưu Thiệu buộc phải đầu hàng, nhà Thục Hán diệt vong sau 52 năm tồn tại.
Nhìn chung, cuốn “Tam Quốc Chí: Thục Chí” của Trần Thọ đã ghi lại chi tiết, toàn diện quá trình hình thành và phát triển của nhà Thục Hán trong thời kỳ Tam Quốc trên nhiều phương diện chính trị, quân sự, xã hội, kinh tế và nhân vật then chốt. Tác phẩm không chỉ mang ý nghĩa lịch sử mà còn là tài liệu quý để nghiên cứu về xã hội và chính trị thời bấy giờ. Nó góp phần làm sáng tỏ bức tranh toàn cảnh về một giai đoạn phong phú và đầy biến động trong lịch sử Trung Quốc cổ đại.
Về tác giả Trần Thọ
Trần Thọ từng làm quan cho nhà Thục Hán, sau khi Thục Hán diệt vong đến Lạc Dương làm quan cho nhà Tây Tấn. Trần Thọ đã dựa vào các sử liệu cơ bản như Ngụy thư của Vương Thẩm, Ngụy lược của Ngư Hoạn, Ngô thư của Vi Chiêu… để viết Tam quốc chí, thuật lại lịch sử Trung Quốc từ khởi nghĩa Khăn Vàng vào cuối thời Đông Hán đến khi Tây Tấn thống nhất Trung Quốc, tức từ năm Trung Bình thứ nhất đời Hán Linh Đế (184) đến năm Thái Khang thứ nhất đời Tấn Vũ Đế (280). Tam quốc chí được chia làm 4 phần gồm 66 quyển: Ngụy quốc chí 30 quyển, Thục quốc chí 15 quyển, Ngô quốc chí 20 quyển, ngoài ra còn có 1 quyển Tự lục (lời tựa) nhưng đến nay đã bị thất truyền. Lúc đầu ba tác phẩm Ngụy chí, Thục chí và Ngô chí tồn tại riêng rẽ, đến năm Hàm Bình thứ 6 thời Bắc Tống (1003) hợp nhất đổi tên thành Tam quốc chí.
Trần Thọ là quan nhà Tấn, do đó phải lấy triều đại đã nhường ngôi cho Tấn là Tào Ngụy làm chính thống.
Thục chí xếp Lưu Bị vào liệt truyện tức Tiên chủ truyện (mặc dù Lưu Bị xưng đế), không gọi trực tiếp tên húy, khi chết dùng chữ băng ngang địa vị với chữ tồ. Các văn thư nói về việc Lưu Bị xưng vương, xưng đế, trị nước và việc tang đều chép đầy đủ (có thể do tình lưu luyến với cố quốc). Hoàng đế thứ hai nhà Thục Hán là Lưu Thiện được xếp vào Hậu chủ truyện.
Mời các bạn đón đọc Tam Quốc Chí 2: Thục Chí của tác giả Trần Thọ.
