Cuốn sách “Tất Định Luận Và Tự Do Lựa Chọn” của nhà tư tưởng Isaiah Berlin đã đề cập đến một vấn đề lớn trong triết học chính trị là mối quan hệ giữa tự do và tất định. Trong cuốn sách này, tác giả đã phân tích hai khái niệm về tự do là tự do âm tính và tự do dương tính, đồng thời bàn luận về ảnh hưởng của chủ nghĩa tất định đến các quan điểm về tự do và chính trị.
Theo Berlin, tự do âm tính là tự do khỏi sự can thiệp hay áp đặt từ bên ngoài, chẳng hạn như tự do ngôn luận, tự do hội họp. Ngược lại, tự do dương tính là khả năng tự thực hiện ý chí, lựa chọn và đạt được mục tiêu của mình. Tuy nhiên, hai khái niệm này có thể xung đột nhau khi việc thực hiện tự do dương tính của người này có thể xâm phạm đến tự do âm tính của người khác. Ví dụ, quyền tự do ngôn luận có thể bị hạn chế nếu những lời nói đó gây tổn hại đến người khác.
Berlin cho rằng chủ nghĩa tất định đã đe dọa nghiêm trọng đến khái niệm về tự do. Theo quan điểm này, con người có một mục đích tối hậu duy nhất, và nhiệm vụ của xã hội là giúp họ đạt được mục đích đó. Tuy nhiên, điều này có nghĩa là phải áp đặt một quan điểm duy nhất về những gì là thiện hay ác lên toàn xã hội, dẫn đến việc loại bỏ sự đa dạng về quan điểm cũng như tự do lựa chọn của cá nhân.
Berlin cho rằng con người không thể có một mục đích tối hậu duy nhất mà có nhiều giá trị cạnh tranh với nhau. Việc áp đặt một quan điểm duy nhất là không thể và cũng không nên, bởi điều đó sẽ dẫn đến sự độc đoán. Thay vào đó, xã hội cần tôn trọng sự đa dạng trong quan điểm cũng như quyền tự do lựa chọn của cá nhân. Chỉ khi đảm bảo được sự cân bằng giữa hai khái niệm về tự do là âm tính và dương tính, giữa tự do cá nhân và trật tự xã hội, xã hội mới có thể phát triển bền vững và tôn trọng được nhân phẩm con người.
Berlin cho rằng không có một hệ thống chính trị hoàn hảo, mỗi hệ thống đều có những nhược điểm riêng. Thay vì so sánh giữa các hệ thống, quan trọng hơn là phải bảo vệ những giá trị cơ bản như tự do cá nhân, quyền con người. Chỉ khi đảm bảo được những giá trị này, xã hội mới có thể phát triển theo hướng tích cực và bền vững.
Tổng kết lại, cuốn sách “Tất Định Luận Và Tự Do Lựa Chọn” của Isaiah Berlin đã đưa ra những quan điểm sâu sắc về mối quan hệ giữa tự do và tất định, phê phán tác hại của chủ nghĩa tất định đối với tự do cá nhân. Berlin cho rằng xã hội cần đảm bảo cân bằng giữa hai khái niệm về tự do là âm tính và dương tính, tôn trọng sự đa dạng về quan điểm, bảo vệ quyền con người là những giá trị cơ bản nhất. Cuốn sách đã đóng góp ý nghĩa cho việc hiểu biết và bảo vệ tự do trong xã hội hiện đại.
Mời các bạn đón đọc Tất Định Luận Và Tự Do Lựa Chọn của tác giả Isaiah Berlin.
