Cuốn sách “Thiền Đạo” của tác giả Alan Watts là một tác phẩm có giá trị trong việc giúp độc giả hiểu rõ hơn về triết lý và tư tưởng của đạo Phật, đặc biệt là về thiền tông. Trong cuốn sách này, tác giả đã trình bày những nội dung chính sau:
Trước hết, Watts giới thiệu về lịch sử hình thành và phát triển của đạo Phật, từ thời kỳ Đức Phật Thích Ca Mâu Ni cho đến khi Phật giáo lan truyền sang Trung Quốc, Nhật Bản và các nước Đông Á. Theo Watts, Phật giáo ban đầu chỉ nhấn mạnh vào việc tu tập giải thoát khỏi vòng luân hồi sanh tử thông qua đời sống xuất gia. Tuy nhiên, khi du nhập vào Trung Quốc và Nhật Bản, Phật giáo dần được địa phương hóa và hình thành nên nhiều phái thiền như Thiền tông, Tịnh độ tông… Trong đó, thiền tông được xem là dòng thừa chủ yếu của Phật giáo Đông Á.
Tiếp theo, Watts đi sâu phân tích về triết lý và phương pháp tu tập của thiền tông. Theo đó, thiền tông coi trọng sự giác ngộ tức thời thông qua việc quán sát bản ngã, nhận diện bản chất vô thường luân hồi của vạn vật. Người tu thiền cần phá bỏ mọi ý niệm, tư duy đối lập để nhập vào trạng thái không tư duy, không ý niệm gọi là “vô tâm”. Theo Watts, vô tâm không phải là sự trống rỗng mà là sự hiện diện tỉnh thức của tâm trí, là sự hòa quyện của ý thức và vô thức.
Để đạt đến trạng thái vô tâm, người tu thiền thường luyện tập các kỹ thuật như quán thở, tĩnh tọa, quán sát cảnh vật xung quanh để duy trì sự tập trung vào hiện tại. Tuy nhiên, theo Watts, mục đích tối hậu của thiền tu không phải là đạt đến trạng thái vô tâm mà là nhận thức được bản chất tự nhiên, vô ngã của mọi hiện tượng. Khi đó, người tu sẽ thấy rằng cuộc sống và cái chết, hạnh phúc và đau khổ đều trở nên tự nhiên, không còn mang tính đối lập.
Tiếp theo, Watts phân tích về quan điểm của thiền tông về các khái niệm như thời gian, không gian, cá nhân, vũ trụ luân hồi… Theo đó, thiền tông xem thời gian và không gian chỉ là những khái niệm tư duy, còn thực tế thì mọi sự vật đều đan xen, song song, không có sự phân biệt rõ rệt. Cái ngã, cái “tôi” cũng chỉ là ảo tưởng, bởi thực chất mọi vật đều đan xen trong một mạng lưới duyên khởi chung. Cuộc sống là một dòng chảy liên tục của sự thay đổi, chứ không có gì tĩnh tại, bền vững.
Cuối cùng, Watts nhấn mạnh rằng triết lý thiền tông không phải là một tôn giáo hay tín ngưỡng mà là cách nhìn mới về thế giới. Thiền giúp con người nhận thức được bản chất tự nhiên của mọi sự vật, không còn bị chi phối bởi các khái niệm mang tính đối lập. Đó là con đường giúp con người sống hòa hợp với thiên nhiên cũng như với chính mình.
Nhìn chung, cuốn sách “Thiền Đạo” của Alan Watts đã giúp độc giả hiểu được hệ thống triết lý sâu xa của Phật giáo thông qua con đường thiền tu. Mời các bạn đón đọc Thiền Đạo của tác giả Alan Watts
