Cuốn sách “Thiêng Và Phàm – Bản Chất Của Tôn Giáo” của tác giả Mircea Eliade là một tác phẩm có giá trị, khám phá sâu sắc về bản chất và ý nghĩa của tôn giáo trong đời sống con người. Trong đó, tác giả đã phân tích và trình bày một cách khoa học và sâu sắc về các khái niệm cơ bản của tôn giáo như thiêng liêng, phàm tục, linh hồn, thời gian linh thiêng…để làm sáng tỏ bản chất và ý nghĩa sâu xa nhất của tôn giáo.
Theo tác giả, tôn giáo xuất hiện nhằm giúp con người nhận ra sự hiện diện của một thực tại siêu nhiên, thiêng liêng bao quanh cuộc sống của họ. Đó là một thực tại đầy sức mạnh, vượt xa khỏi cuộc sống thường nhật, phàm tục. Nhờ tôn giáo mà con người nhận ra rằng, ngoài thời gian đo lường được của trần thế, còn có một thời gian linh thiêng, siêu việt. Thời gian linh thiêng đó là nơi các sự kiện thiêng liêng, các huyền thoại tạo dựng nên thế giới và con người diễn ra.
Tác giả cho rằng, việc nhận biết được sự hiện hữu của thời gian linh thiêng chính là khởi đầu của tôn giáo. Nó giúp con người thoát khỏi vòng luẩn quẩn của thời gian đo lường, hữu hạn để tiếp cận với một thời gian vĩnh cửu, bất biến. Từ đó mới có thể hiểu được các nghi lễ tôn giáo, các huyền thoại, truyền thuyết tôn giáo đều nhằm đưa con người trở về thời khắc linh thiêng ban đầu, nơi mà thế giới và cuộc sống được tạo dựng.
Một khái niệm quan trọng khác mà tác giả đề cập là khái niệm về linh hồn. Theo tác giả, linh hồn là thực thể siêu nhiên, bất tử nằm trong mỗi con người. Nó là phần thiêng liêng, siêu việt bản thân con người. Khi chết đi, linh hồn sẽ rời khỏi xác thịt và tiếp tục tồn tại. Vì vậy, tôn giáo xuất hiện nhằm giúp con người nhận biết và bảo vệ linh hồn khỏi các mối đe dọa. Các nghi lệ tôn giáo được thực hiện nhằm duy trì, nuôi dưỡng linh hồn, để linh hồn được an nghỉ khi chết đi.
Một điểm nhấn quan trọng nữa trong cuốn sách là việc phân biệt khái niệm về thiêng liêng và phàm tục. Theo tác giả, thiêng liêng chỉ những gì trổi vượt khỏi thế giới hiện tượng hàng ngày, mang tính siêu nhiên, bất biến. Ngược lại, phàm tục chỉ những gì thuộc về thế giới hiện tượng, có thể nhìn thấy đo lường được.
Tôn giáo ra đời nhằm phân biệt và duy trì sự khác biệt giữa hai thế giới ấy. Nó giúp con người nhận biết và tiếp cận thế giới thiêng liêng qua các biểu tượng, nghi lễ. Đồng thời, tôn giáo cũng đặt ra những quy định nhằm ngăn cách thế giới thiêng liêng với thế giới phàm tục, tránh sự ô nhiễm giữa hai thế giới. Chính sự khác biệt này tạo nên bản chất của tôn giáo.
Ngoài ra, tác giả còn phân tích chi tiết về các khái niệm khác như linh hồn, ma quỷ, thần linh, nghi lễ tế tự, huyền thoại nguồn gốc…để làm sáng tỏ bản chất và ý nghĩa sâu xa của tôn giáo.
Mời các bạn đọc sách Thiêng Và Phàm – Bản Chất Của Tôn Giáo của tác giả Mircea Eliade & Huyền Giang (dịch).
