Cuốn sách “Thuyết Công Lợi” của John Stuart Mill được xuất bản lần đầu tiên vào năm 1863. Trong tác phẩm này, tác giả đã trình bày quan điểm của mình về lý thuyết về đạo đức và chính trị dựa trên nguyên tắc công lợi.
John Stuart Mill là một triết gia, kinh tế gia và nhà chính trị người Anh. Ông là một trong những nhà tư tưởng lớn của trường phái Utilitarianism – một học thuyết cho rằng hành động đúng đắn là hành động mang lại lợi ích lớn nhất cho đa số người. Theo quan điểm của Mill, mục đích cuối cùng của mọi hành động là hạnh phúc. Do đó, điều quan trọng nhất là tìm cách mang lại hạnh phúc cho đông đảo mọi người.
Trong tác phẩm này, Mill đã trình bày quan điểm của mình về cách thức xây dựng một xã hội công bằng và hạnh phúc dựa trên nguyên tắc công lợi. Theo Mill, công lợi là nguyên tắc cơ bản để đánh giá đúng sai của mọi hành động. Bất kỳ hành động nào mang lại lợi ích cho phần lớn người dân sẽ được coi là đúng, trong khi những hành động chỉ mang lại lợi ích cho một số ít người sẽ bị coi là sai.
Mill cho rằng, mục tiêu tối hậu của xã hội là tạo ra hạnh phúc và tiến bộ cho phần đông công dân. Để đạt được mục tiêu đó, xã hội cần đảm bảo quyền tự do cá nhân cho mọi công dân. Quyền tự do bao gồm quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tự do hội họp, tự do tôn giáo… Chỉ khi các quyền tự do này được bảo đảm, con người mới có thể phát triển hết tiềm năng và năng lực của mình, góp phần tạo ra tiến bộ xã hội.
Tuy nhiên, quyền tự do cá nhân cũng phải có những hạn chế nhất định để đảm bảo lợi ích chung của cộng đồng. Theo Mill, hạn chế duy nhất mà xã hội có thể áp đặt lên cá nhân là ngăn ngừa hành vi gây tổn hại cho người khác. Chừng nào hành động của cá nhân không ảnh hưởng đến lợi ích của người khác, xã hội không nên can thiệp.
Mill cũng đề cao tự do kinh tế và cho rằng nền kinh tế tự do sẽ mang lại nhiều lợi ích nhất cho xã hội. Theo ông, khi mọi người đều có cơ hội tham gia cạnh tranh tự do, điều đó sẽ khuyến khích sự sáng tạo và lao động chăm chỉ, góp phần làm phát triển nền kinh tế. Mill cũng chỉ trích chủ nghĩa bảo hộ và cho rằng nó sẽ cản trở sự phát triển của nền kinh tế.
Ngoài ra, Mill còn nhấn mạnh đến vai trò của giáo dục và truyền thông trong việc phát triển xã hội. Theo ông, chỉ khi người dân được tiếp cận với kiến thức và thông tin một cách rộng rãi, họ mới có thể tham gia đóng góp ý kiến để xây dựng xã hội tốt đẹp hơn. Do đó, nhà nước cần đầu tư cho giáo dục công cộng và bảo đảm quyền tự do báo chí.
Nhìn chung, trong tác phẩm này, Mill đã trình bày một hệ thống quan điểm triết học để xây dựng một xã hội tự do, công bằng và hạnh phúc dựa trên nguyên tắc công lợi. Ông đặt nặng quyền tự do cá nhân nhưng cũng chỉ ra những hạn chế cần thiết để đảm bảo lợi ích chung.
Mời các bạn đón đọc Thuyết Công Lợi của tác giả John Stuart Mill & Đặng Đức Hiệp (dịch) & Nguyễn Hữu Liêm (hiệu đính).
