Cuốn sách “Từ Chánh Niệm Đến Giác Ngộ” của tác giả Ajahn Brahm là một tác phẩm được viết bằng ngôn ngữ đơn giản nhưng mang đầy tâm huyết và trải nghiệm thực tế của tác giả trong quá trình tu tập Phật pháp. Trong bài viết này, tôi xin tóm tắt những nội dung chính của cuốn sách dưới góc nhìn của mình.
Cuốn sách mở đầu bằng việc giới thiệu về chánh niệm, được coi là cốt lõi của phương pháp tu tập Phật giáo. Theo đó, chánh niệm là sự chú tâm ý thức vào hiện tại một cách tỉnh thức, không phán xét. Nó giúp con người thoát khỏi những suy nghĩ về quá khứ hay tương lai, trở về với khoảnh khắc hiện tại. Chánh niệm là công cụ để nhận biết bản chất vô thường và vô ngã của mọi hiện tượng, dẫn đến sự giác ngộ.
Tiếp theo, tác giả đưa ra nhiều phương pháp tu tập chánh niệm cụ thể, bao gồm: chánh niệm về hơi thở, thân thể, cảm xúc, tâm trạng, các căn, và các đối tượng khác như âm thanh, hình ảnh,…Đặc biệt, Ajahn Brahm nhấn mạnh đến việc chánh niệm về các cảm giác thân xác là cơ sở cho mọi phương pháp tu tập khác, bởi chúng luôn hiện hữu và dễ nhận biết. Khi luyện tập chánh niệm thân thể, con người dần hiểu biết được bản chất vô thường và không bền vững của cơ thể, từ đó giảm bớt sự mê say vào ngoại cảnh.
Tác giả cũng lưu ý rằng, khi tu tập chánh niệm cần chú tâm vào quá trình thực hành chứ không nên quá quan tâm đến kết quả. Bởi kết quả chỉ đến tự nhiên khi con người thực hành đúng phương pháp và kiên trì theo thời gian. Ajahn Brahm cũng khuyên người tu nên duy trì sự an nhiên, vui vẻ và hài hước trong quá trình luyện tập, tránh căng thẳng và đánh giá mình.
Sau khi giới thiệu về các phương pháp tu tập, tác giả đề cập đến những khó khăn thường gặp như: sự xao lãng, thiếu tập trung, tâm trí bồn chồn, hay ngủ gật,… và cách khắc phục chúng bằng cách kiên nhẫn quan sát và chấp nhận sự xao lãng là điều bình thường. Điều quan trọng là duy trì thái độ tỉnh thức và quay trở lại với đối tượng chánh niệm mỗi khi tâm trí lang thang.
Tiếp theo, Ajahn Brahm đề cập đến những thay đổi trong tâm lý và nhận thức có thể xảy ra khi tu tập chánh niệm lâu dài, chẳng hạn như sự bình an, tĩnh lặng, hỷ lạc nội tâm, sự thấu hiểu bản thân và thế giới sâu sắc hơn. Đặc biệt, qua tu tập, con người dần nhận ra được bản chất vô thường, vô ngã của mọi sự việc, từ đó giải phóng khỏi ảo tưởng về cái “tôi”, “của tôi”. Đây chính là bước đi đến sự giác ngộ.
Cuối cùng, tác giả kết luận rằng, giác ngộ là mục đích tối hậu của con đường tu tập Phật pháp, nhưng không nên quá coi trọng hay đặt nặng vấn đề đó. Quan trọng hơn cả là sự tu tập hàng ngày, trau dồi nhân cách, tìm thấy hạnh phúc nội tâm và giúp đỡ người khác. Bởi lẽ, giác ngộ chỉ là một phần thưởng nhỏ trong hành trình tu tập lâu dài…
Mời các bạn mượn đọc sách Từ Chánh Niệm Đến Giác Ngộ của tác giả Ajahn Brahm & Nguyễn Nhật Trần Như Mai (dịch).
