Trong thế giới tài chính cá nhân, chúng ta thường được dạy rằng đầu tư là một bộ môn khoa học của những con số, biểu đồ và công thức phức tạp. Tuy nhiên, cuốn sách “Tâm lý học về tiền” (The Psychology of Money) của Morgan Housel đã đập tan quan niệm đó. Tác giả khẳng định rằng thành công tài chính không phụ thuộc vào việc bạn thông minh cỡ nào, mà phụ thuộc vào cách bạn hành xử.
Nếu bạn đang tìm kiếm một cuốn sách thay đổi tư duy thay vì chỉ dạy các kỹ thuật làm giàu nhanh, bài review sách “Tâm lý học về tiền” này sẽ giúp bạn hiểu tại sao đây được coi là một tác phẩm “cổ điển hiện đại” trong lĩnh vực tài chính.
Giới thiệu về tác giả và tác phẩm
Morgan Housel là đối tác tại The Collaborative Fund và từng là cây bút tài chính nổi tiếng của The Wall Street Journal và The Motley Fool. Với nền tảng kinh tế học, ông có khả năng biến những chủ đề tài chính khô khan thành những câu chuyện đầy tính nhân văn và dễ tiếp cận.
Cuốn sách “Tâm lý học về tiền“ bao gồm khoảng 20 chương ngắn, mỗi chương là một bài học sâu sắc về sự giàu có, lòng tham và hạnh phúc. Thay vì tập trung vào kỹ thuật đầu tư, sách nhấn mạnh rằng tài chính thực chất là một “kỹ năng mềm” (soft skill), nơi hành vi quan trọng hơn kiến thức.
Những bài học cốt lõi từ “Tâm lý học về tiền”
Dưới đây là những điểm sáng đắt giá nhất mà bạn sẽ tìm thấy trong cuốn sách này:
Không ai điên rồ cả (No One Is Crazy)
Housel mở đầu bằng việc nhắc nhở chúng ta đừng phán xét các quyết định tài chính của người khác. Mỗi quyết định tài chính đều có ý nghĩa đối với người đưa ra nó vào thời điểm đó, dựa trên hoàn cảnh và trải nghiệm riêng của họ.
Một thống kê thú vị được đưa ra: Trải nghiệm cá nhân của bạn với tiền bạc chỉ chiếm khoảng 0.00000001% những gì đã xảy ra trên thế giới, nhưng lại hình thành nên 80% cách bạn nghĩ thế giới vận hành. Vì vậy, một người lớn lên trong lạm phát cao sẽ hành xử khác hẳn người sống trong thời kỳ ổn định giá cả.
May mắn và Rủi ro là anh em song sinh
Chúng ta thường gán thành công cho sự nỗ lực và thất bại cho sự xui xẻo. Tuy nhiên, Housel chỉ ra rằng “May mắn và rủi ro là anh em ruột”. Cả hai đều là bằng chứng cho thấy kết quả trong cuộc sống bị chi phối bởi những lực lượng nằm ngoài tầm kiểm soát của cá nhân.
Câu chuyện về Bill Gates được kể lại để minh họa điều này: Gates đã cực kỳ may mắn khi được học tại trường Lakeside – một trong những trường trung học duy nhất trên thế giới có máy tính vào thời điểm đó. Ngược lại, người bạn thân Kent Evans của ông, dù tài năng không kém, lại gặp rủi ro tột cùng khi qua đời vì tai nạn leo núi trước khi tốt nghiệp. Bài học là hãy khiêm tốn khi thành công và bao dung khi thất bại.
Sự giàu có là những gì bạn không nhìn thấy
Đây là một trong những định nghĩa hay nhất về tiền bạc trong sách. Housel phân biệt rõ giữa việc “trông có vẻ giàu” (Rich) và “thực sự giàu có” (Wealthy).
• Rich: Là thu nhập hiện tại. Bạn thấy ai đó lái chiếc xe sang 100.000 đô la, bạn chỉ biết họ có chiếc xe đó, hoặc họ nợ ngân hàng để mua nó.
• Wealth: Là những gì bạn không thấy. Đó là số tiền chưa được tiêu, là những chiếc xe không mua, những viên kim cương không sắm. Đó là quyền lựa chọn và sự tự do.
Tác giả đưa ra “Nghịch lý người trong xe hơi”: Khi bạn thấy ai đó lái một chiếc xe đẹp, bạn không nghĩ người lái xe thật ngầu, bạn chỉ nghĩ “Nếu tôi có chiếc xe đó, mọi người sẽ nghĩ tôi ngầu”. Nhưng thực tế, không ai quan tâm đến tài sản của bạn nhiều bằng chính bạn.
Lãi kép và cái giá của sự giàu có
Warren Buffett là ví dụ điển hình của lãi kép. Hơn 81,5 tỷ USD trong tổng số 84,5 tỷ USD tài sản của ông có được sau sinh nhật lần thứ 65. Bí mật của Buffett không chỉ là đầu tư giỏi, mà là đầu tư trong thời gian cực dài (từ khi còn là một đứa trẻ).
Tuy nhiên, để lãi kép phát huy tác dụng, bạn cần phải “sống sót”. Có nhiều cách để làm giàu, nhưng chỉ có một cách để giữ giàu: sự kết hợp giữa tiết kiệm và nỗi sợ hãi (paranoia). Giữ được tiền đòi hỏi sự khiêm tốn và chấp nhận rằng những gì bạn kiếm được có thể bị lấy đi nhanh chóng.
Hợp lý quan trọng hơn Hợp logic (Reasonable > Rational)
Trong tài chính, chúng ta thường cố gắng tìm ra giải pháp tối ưu nhất về mặt toán học (rational). Nhưng con người là sinh vật cảm xúc. Housel khuyên bạn nên hướng tới sự “hợp lý” (reasonable) – một chiến lược giúp bạn ngủ ngon vào ban đêm và duy trì được nó trong dài hạn.
Ví dụ, việc trả hết nợ vay mua nhà có thể không tối ưu về mặt toán học (nếu lãi suất vay thấp hơn lãi suất đầu tư), nhưng nó mang lại sự yên tâm tuyệt đối về mặt tâm lý, giúp bạn không hoảng loạn khi thị trường sụp đổ.
Tự do là cổ tức cao nhất
Cuối cùng, mục đích của tiền không phải để mua đồ đạc, mà để mua sự kiểm soát. Khả năng làm những gì bạn muốn, vào lúc bạn muốn, với người bạn muốn, trong bao lâu tùy thích là cổ tức cao nhất mà tiền bạc trả cho bạn. Hạnh phúc thực sự đến từ sự tự chủ.
Đánh giá chung: Ai nên đọc cuốn sách này?
“Tâm lý học về tiền” không phải là cuốn sách dạy bạn cách chọn cổ phiếu hay phân tích báo cáo tài chính. Nó thiếu các hướng dẫn kỹ thuật chi tiết, nhưng bù lại, nó cung cấp nền tảng tư duy quan trọng nhất để bạn không phá hỏng kế hoạch tài chính của mình bởi cảm xúc.
• Điểm cộng: Dễ đọc, ngắn gọn, chứa đựng những bài học sâu sắc có thể áp dụng ngay vào tư duy sống.
• Điểm trừ: Có thể không phù hợp nếu bạn đang tìm kiếm các công thức đầu tư cụ thể hoặc kiến thức tài chính kỹ thuật chuyên sâu.
Kết luận
Review sách “Tâm lý học về tiền” gói gọn trong một thông điệp: Quản lý tài chính tốt không đòi hỏi trí thông minh vượt trội, nhưng đòi hỏi sự kỷ luật và khả năng kiểm soát cái tôi. Nếu bạn muốn xây dựng sự thịnh vượng bền vững và tìm kiếm sự tự do, đây là cuốn sách bắt buộc phải có trên kệ sách của bạn.
Như Morgan Housel đã nói: “Mục tiêu của tôi không phải là làm giàu nhanh chóng. Mục tiêu của tôi là không bao giờ phải thức dậy vào buổi sáng và lo lắng về tiền bạc”.
Mua sách ủng hộ tác giả: https://s.shopee.vn/5fhNtO53wu
